Nowoczesne systemy alarmowe sprawiają, że przestępczość z roku na rok utrzymuje tendencje spadkową. Statystycznie liczba kradzieży i włamań w domach każdego roku spada średnie o 3 do 5 procent. Ta tendencja zniżkowa jest przede wszystkim zasługą współczesnych systemów zabezpieczeń, które w przeciągu ostatnich 10 lat przeszły niesamowitą metamorfozę. Ponadto, do spadku liczby kradzieży i włamań przyczynia się również ciągle rosnąca popularność systemów alarmowych. Choć na przełomie tych wszystkich lat główny cel działania instalacji alarmowych nie uległ znacznej zmienia to współczesne technologie stosowane w urządzeniach alarmowych praktycznie całkowicie różnią się od tych sprzed 10 lat. Nowoczesne technologie budowy czujników ruchu, które są w stanie rozróżniać obiekty poprzez podczerwień, mikrofale oraz kompensacje temperatury, nie tylko stały się podstawą współczesnych systemów alarmowych ale także zdecydowanie podniosły ich skuteczność pracy.
Czym jest system sygnalizacji włamania i napadu?
System sygnalizacji włamania i napadu (SSWiN) jest to zespół współpracujących ze sobą urządzeń, które pozwalają na sygnalizowanie sytuacji włamania i napadu. Każdy podstawowy system alarmowy składa się z takich elementów jak: czujki, centrale, manipulatory, sygnalizatory, piloty programowalne oraz dodatkowe przyciski napadowe. Całą istotą działania systemów alarmowych jest przesyłanie informacji z urządzeń wejścia (np. czujki ruchu) do centrali alarmowej.
Podział na klasy systemów alarmowych
Wszystkie współczesne urządzenia stosowane w systemach sygnalizacji włamania i napadu możemy podzielić na cztery podstawowe klasy, a są to:
- Klasa A – jest to klasa cechująca się normalną odpornością na zakłócenia elektromagnetyczne. Urządzenia tej klasy nie wymagają ochrony anty sabotażowej. Ze względu na łatwość obejścia systemy alarmowe klasy A nie są już stosowane.
- Klasa B – jest przeznaczona dla systemów standardowych. Czujki stosowane w systemach tej klasy nie mogą dać się zneutralizować prostymi narzędziami i muszą posiadać ochronę anty sabotażową. Odporność na zakłócenia elektromagnetyczne jest wyższa od urządzeń klasy A. Dodatkowo klasa B wymaga kontroli ( pod względem przerw) linii dozorowych przez centrale alarmową. Ponadto, wszelkie uszkodzenia powinny być sygnalizowane w czasie nie przekraczającym 30 sekund.
- Klasa C – urządzenia profesjonalne. Czujki klasy C posiadają nowoczesne układy elektroniczne, dzięki którym samodzielnie dostosowują się do pracy w zmiennych i zakłóconych warunkach. Urządzenia alarmowe klasy C nie dają się zneutralizować metodami złożonymi ani przy pomocy specjalnie konstruowanych narzędzi. Każda czujka klasy C musi posiadać styk sabotażowy oraz podwyższoną ochronę na zakłócenia elektromagnetyczne. Linie dozorowe muszą być kontrolowane przez centralę zarówno pod względem przerwy jak i zwarcia w okresach nie dłuższych niż 1 sekunda. Ponadto, uszkodzenia systemu muszą być sygnalizowane w czasie nie dłuższym niż 20 sekund.
- Klasa S – urządzenia specjalne o najwyższym stopniu bezpieczeństwa. Czujki klasy S posiadają wszelkie zabezpieczenia oraz układy pozwalające na pracę w warunkach zmiennych i zakłóconych. Urządzenia klasy S przeznaczone są do zastosowania w obiektach i najwyższym poziomie bezpieczeństwa oraz w obiektach wojskowych. Linie dozorowe w przypadku systemów klasy S są kontrolowane przez centralę pod względem wszystkich zakłóceń przeszkadzających w transmisji sygnału z czujki do centrali w okresach nie dłuższych niż 1 sekunda. Uszkodzenia sygnalizowane w czasie nie przekraczającym 20 sekund.
Elementy systemów alarmowych
Centrale alarmowe
Centrala alarmowa to jeden z podstawowych elementów budowy każdego systemu alarmowego. Obecnie zdecydowana większość central alarmowych to urządzenia cyfrowe, które umożliwiają programowanie w dowolny sposób. Nowoczesne cyfrowe centrale alarmowe całkowicie wyparły centrale analogowe, które były obsługiwane za pomocą specjalnego kluczyka, a ich konfigurowanie polegało na odpowiednim przekładaniu zworek na płycie centrali. Cyfrowe centrale alarmowe to przede wszystkim obsługa systemu alarmowego za pomocą specjalnego manipulatora z wyświetlaczem LCD (wskazuje stan systemu). Ponadto, współczesne centrale alarmowe umożliwiają tworzenie ogromnych systemów bezpieczeństwa. Każdy element składowy systemu jest rozpoznawany przez centralę. Inicjowanie alarmu przez centrale cyfrową jest bardzo prostym mechanizmem, który w zależności od typu centrali i sposobu jej programowania możemy samodzielnie ustawić. Wyróżniamy dwa podstawowe sposoby inicjowania przez centrale: linia zwarta NC (Normal Close), linia rozwarta NO (Normal). Ponadto, wyróżniamy jeszcze dwa alternatywne sposoby podłączenia linii : parametryczne, trój stanowe. Oba sposoby działają na zasadzie zmian rezystancji. Największy stopień bezpieczeństwa gwarantuje linia trój stanowa, które za pomocą jednej pary przewodów daje trzy sygnały (o naruszeniu, sabotażu i braku sygnału) do centrali alarmowej.
Fot. 1. Centrala alarmowa INTEGRA 128 marki SATEL
Czujniki stosowane w systemach alarmowych
Współczesne systemy sygnalizacji włamania i napadu najczęściej korzystają z czujników ruchu, będącymi czujkami pasywnej podczerwieni. Pasywne czujki podczerwieni (PIR) pracują na zasadzie wykrycia zmiany promieniowania cieplnego. Nowoczesne czujki ruchu typu PIR korzystają z zaawansowanych algorytmów detekcji ruchu, dzięki którym ich efektywność pracy jest bardzo wysoka. Kąt widoczności czujki jest uzależniony od soczewek Fresnela. Wyróżniamy obserwację szerokokątną, kurtynową oraz wąską, która cechuje się największym zasięgiem detekcji. Drugim typem czujników są urządzenia dodatkowo wyposażone w mikrofale, które zwiększają odporność czujek na fałszywe alarmy. W przypadku takich czujników do wywołania alarmu muszą być jednocześnie spełnione dwa warunki: wykryta temperatura obiektu, wykryty ruch obiektu. Urządzenia tego typu najefektywniej pracują w miejscach gdzie mamy dodatkowe źródła ciepła (kotłownia, salon z kominkiem).
Fot. 2. Czujka ruchu PIR AQUA Luna firmy SATEL
Kolejnym rodzajem czujników są czujki magnetyczne, które składają się z dwóch elementów: magnes i kontaktron. Czujniki tego typu najczęściej służą do zastosowania w ochronie obwodowej obiektu. Czujki magnetyczne montuje się w oknach, drzwiach oraz bramach. Zasada działania takiego czujnika jest bardzo prosta. W momencie oddalenia magnesu od kontaktronu (np. wywołane otwarciem okna) następuje zwarcie lub rozwarcie styku, co natychmiastowo wywołuje alarm.
Inne czujki stosowane we współczesnych systemach alarmowych:
- Czujki stłuczeniowe – urządzenia reagujące na zbicie lub pęknięcie szyby
- Czujki wstrząsowe – najczęściej montowane w ścianach lub oknach (reagują na silne wstrząsy)
- Czujniki temperatury, gazu i dymu – stosowane w przypadku systemów przeciwpożarowych
- Czujki zalania wodą
Manipulatory
Manipulatory (klawiatury, szyfratory) to urządzenia służące do obsługi systemów sygnalizacji włamania i napadu. Manipulator umożliwia wykorzystanie w pełni możliwości centrali alarmowej, która jest urządzeniem bezobsługowym. Współczesne manipulatory systemów alarmowych możemy podzielić ze względu na sposób montowania oraz ze względu na wyświetlacz jaki posiadają. Manipulatory z wyświetlaczem dzielimy na LED, LCD oraz ICON. W wyświetlaczach LED informacje o stanie systemu alarmowego wyświetlane są przy pomocy diod, natomiast w przypadku ICON za pomocą specjalnych znaczków, które przypisane są danemu zdarzeniu. Manipulatory LCD są zdecydowanie najprostsze w obsłudze. Wyświetlacz LCD informuje nas o pełnym stanie systemu i umożliwia wykonywanie podstawowych czynności takich jak: podgląd zdarzeń, zmiana hasła, dodanie nowych użytkowników, itp.
Fot. 3. Manipulator LCD z serii INT-KLCDS-GR firmy SATEL
Sygnalizatory alarmowe
Sygnalizatory alarmowe to urządzenia informujące o wykrytym zdarzeniu. Urządzenia tego typu o alarmie informują za pomocą optyki i akustyki. Sygnalizatory zwane także syrenami alarmowymi (akustyczne) najprościej możemy podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne. Sygnalizatory zewnętrzne zazwyczaj posiadają wzmocnioną obudowę, dzięki której mogą pracować w różnych warunkach atmosferycznych. Ponadto, praktycznie wszystkie urządzenia tego typu posiadają specjalne styki sabotażowe, które chronią sygnalizatory przed oderwaniem od podłoża lub otworzeniem ich obudowy. Akustyczna sygnalizacja o alarmie najczęściej jest dźwiękiem o niskiej częstotliwości, który przeszkadza w skupieniu się i szybkim działaniu włamywacza.
Fot. 4. Sygnalizator alarmowy SPL-2010 firmy SATEL
Domowy system alarmowy
Dostosowanie systemu alarmowego do potrzeb domowych
Decydując się na budowę domowego systemu sygnalizacji włamania i napadu należy wziąć pod uwagę sposób zabezpieczenia domu. Podczas projektowania systemu alarmowego należy uwzględnić każde możliwe wejście do chronionego obiektu, które pozwoliłoby włamywaczowi dostanie się do środka. Dlatego budując domowy system alarmowy przede wszystkim należy pomyśleć o ochronie obwodowej, czyli odpowiednio zabezpieczyć okna, drzwi, właz na dachu czy też bramy garażowe. Tego typu obiekty najczęściej zabezpieczamy przy pomocy czujników magnetycznych. W bardziej wymagających systemach do zabezpieczenia okien stosuje się także specjalistyczne czujki zbicia szyby. Kolejnym elementem domowego alarmu są czujki ruchu, które instaluje się we wnętrzu budynku.
Manipulatory alarmowe montujemy we wnętrzu budynku zazwyczaj w okolicach drzwi wejściowych i garażowych, co po wejściu do budynku pozwala osobie uprawnionej na szybką dezaktywację czujek ruchu. Warto także instalować manipulatory na piętrze domu, dzięki czemu w łatwy sposób możemy uzbroić strefę nocną. W miejscach gdzie mamy do czynienia z dodatkowymi źródłami ciepła warto pomyśleć o instalacji pasywnych czujek podczerwieni z mikrofalami. W kuchni oraz kotłowni dobrze jest zamontować czujniki dymowe. Zewnętrzny sygnalizator alarmowy należy umieszczać na czole budynku lub od strony sąsiadów, co umożliwi sąsiadom powiadomienie właściciela domu o zaistniałej sytuacji.
Programowanie systemów alarmowych
Nowoczesne systemy alarmowe możemy zaprogramować wedle własnych potrzeb i wymagań. Po zamontowaniu wszystkich elementów systemy sygnalizacji włamania i napadu, instalator systemu alarmowego przystępuje do zaprogramowania centrali alarmowej. Centrala alarmowa jest programowana wedle życzeń użytkowników systemu. Najczęściej systemy alarmowe oprócz uzbrojenia całego domu pozwalają także na programowanie stref nocnych, w których część sypialniana domu jest rozbrojona a reszta aktywowana. Ponadto, podczas programowania dostosujemy także czas wejścia i wyjścia, co pozwala na swobodne opuszczanie budynku i uzbrajanie centrali gdy jesteśmy na zewnątrz oraz zapewnienie odpowiedniego czasu rozbrojenia systemu po wejściu do budynku.
Podsumowanie
W dzisiejszych czasach już podczas budowy domu zaczyna się projektowanie domowych systemów alarmowych. Decyzja o zamontowaniu instalacji alarmowej w momencie budowania domu pozwala na sprawne poprowadzenie przewodów i zbudowanie efektywnej instalacji. W przypadku obiektów będących już w użytku idealnym rozwiązaniem są bezprzewodowe systemy alarmowe (np. ABAX SATEL). Dzięki popularyzacji systemów alarmowych praktycznie każdy dom jednorodzinny jest wyposażony w system sygnalizacji włamania i napadu. Warto także dodać, że system domowy różni się od innych systemów alarmowych, dlatego jego dostosowanie do potrzeb użytkownika jest niezwykle istotne.